«КАЦІНЫЯ СПЕВЫ»: ПАЛІТЫЧНАЯ АКТЫЎНАСЦЬ ВУЧНЯЎ БЕЛАРУСКІХ ГІМНАЗІЙ У МІЖВАЕННАЙ ЗАХОДНЯЙ БЕЛАРУСІ

Abstract

Апынуўшыся ў Заходняй Беларусі, якая пасля 1921 г. увайшла ў склад польскай дзяржавы, беларускі нацыянальны рух пачаў развіваць новыя формы і метады дзейнасці. З мэтай захавання мовы і культуры інтэлігенцыя перайшла да шырокага ўтварэння беларускай нацыянальнай адукацыі шляхам арганізацыі беларускіх навучальных устаноў. Гімназіі сталі асноўнымі месцамі падрыхтоўкі беларускіх нацыянальных кадраў з-за высокай свядомасці іх вучнёўскага кантынгенту. У артыкуле раскрываецца аспект палітычнага руху моладзі ў Віленскай, Навагрудскай, Радашковіцкай і Клецкай беларускіх гімназіях. На аснове аналізу ўспамінаў і справаздач польскіх паліцэйскіх органаў аўтар вызначыў асноўныя формы палітычнай актыўнасці навучэнцаў, дзякуючы якім роля беларускіх гімназій стала адной з асноўных у беларускім нацыянальным руху міжваеннай Польшчы. У высновах даецца перыядызацыя, якая абгрунтоўвае пераход вучнёўскай дзейнасці ад цалкам легальных да вельмі радыкальных формаў барацьбы з польскімі ўладамі. Галоўным фактарам такога пераходу стала пранікненне леварадыкальнай ідэалогіі ў сцены гімназіі, якая прыцягнула шырокае кола кантынгенту разглядаемых устаноў. In Western Belarus, which became a part of the Polish state after 1921, Belarusian national movement began to develop new forms and methods of activity. In order to preserve the language and culture, the intelligentsia moved to extensive education of the Belarusian national education through the organization of Belarusian educational institutions. Gymnasiums became the main places of training of the Belarusian national cadres because of the high consciousness of their student contingent. The article reveals the aspect of the political movement of young people in Vilna, Novogrudok, Radoshkovichi and Kletsk Belarusian gymnasiums. On the basis of the analysis of memoirs and reports of Polish police authorities the author has determined the main forms of students’ political activity, thanks to which the role of Belarusian grammar schools became one of the major ones in Belarusian national movement of inter-war Poland. The conclusions provide a periodization justifying the transition of student activity from quite legal to extremely radical forms of struggle against the Polish authorities. The main factor in this transition was the penetration of left-radical gymnasium ideology, which attracted a wide range of the contingent of the institutions in question.