МАСТАЦКІ ДОСВЕД ЭКСПРЭСІЯНІЗМУ Ў ВАЕННАЙ ПРОЗЕ АЛЕСЯ ГАРОДНІ

Abstract

На матэрыяле апавядання «У поплавах» і аповесці «Варта на Рэйне» разглядаецца ідэйна-тэматычная і стылёвая адметнасць прозы А. Гародні, прысвечанай Першай сусветнай вайне. Падкрэсліваецца нетыповасць мастацкіх шуканняў аўтара (на мяжы мадэрнізму і рэалізму) для тагачаснай беларускай літаратуры. Вызначаецца ўплыў паэтыкі экспрэсіянізму на тэматыку (актуалізацыя падзей 1914-1918 гг. для савецкага чытача, адмысловая інтэрпрэтацыя «свайго» і «чужога», адлюстраванне трагічнага светаадчування чалавека ў памежнай сітуацыі) і спецыфіку аповеду згаданых вышэй твораў (постаць ненадзейнага апавядальніка; тэндэнцыя да мантажу невялікіх фрагментаў, якія, з аднаго боку, падкрэсліваюць каледаскапічнасць «эрзац»-жыцця, а з другога - падагульняюць вопыт тыповага чалавека на вайне; адмысловыя графічныя сродкі арганізацыі матэрыялу, кшталту «лесвіцы радкоў» і рытмізацыі празаічнага тэксту; натуралістычныя дэталі, якія дадаюць аповеду аўтэнтычнасці і драматызму).

The ideological, thematic and stylistic distinctiveness A. Harodnya’s prose, dedicated to the First World War, is examined on the basis of the short-story ‘In the Water-Meadows’ and the novel ‘Die Wacht am Rhein’. The atypic nature of the author’s artistic pursuits (on the border of modernism and realism) for Belarusian literature of that time is emphasized. The influence of the expressionist poetics on the subject matter (actualisation of the events of 1914 - 1918 for the Soviet reader; a special interpretation of the categories ‘one’s own’ and ‘alien’; a reflection of the person’s tragic worldview in a critical situation) and the specifics of the narrative of the above-mentioned works (the character as an unreliable narrator; a tendency towards montage of small fragments that, on the one hand, emphasise the kaleidoscopic nature of ‘ersatz’ life, and on the other hand, summarise the experience of a typical person at war; special graphic means of organising the material, such as unique identation; rhythmicisation of the prose text; naturalistic details that add authenticity and dramatism to the narrative) are determined.