ПРЫКАЗКІ-АНАЛАГІ Ў ГЕНЕТЫЧНА І АРЭАЛЬНА АДДАЛЕНЫХ МОВАХ (НА МАТЭРЫЯЛЕ БЕЛАРУСКАЙ І ШВЕДСКАЙ МОЎ)

Abstract

Артыкул прысвечаны вызначэнню тыпалагічна значных прыказкавых падабенстваў (прыказак-аналагаў) пры супастаўленні прыказкавых фондаў беларускай і шведскай моў, для якіх характэрна адсутнасць моўнай роднасці, арэальнай блізкасці і лінгвакультурных кантактаў. Фактычным матэрыялам для даследавання паслужылі 950 беларускіх і 880 шведскіх прыказак. У выніку сінхранічнага параўнальнага аналізу беларускіх і шведскіх прыказак на падставе методыкі іх структурна-семантычнага мадэлявання ўстаноўлена, што ў шведскай мове існуе значная колькасць прыказак (каля 15 %), якія з’яўляюцца поўнымі або частковымі аналагамі беларускіх прыказак. Усе прыказкі-аналагі ў беларускай і шведскай мовах дыферэнцуюцца па характары міжмоўнай агульнасці на дзве тыпалагічна значныя групы адзінак: універсальныя (не абумоўленыя моўным радством, арэальнай блізкасцю ці кантактаваннем моў) і інтэрнацыянальныя (дэтэрмінаваныя генетычнай блізкасцю моў або іншамоўнымі запазычаннямі). Наяўнасць такой колькасці і разнастайнасці міжмоўных аналагаў беларускіх і шведскіх прыказак сведчыць аб тыпалагічнай блізкасці прыказкавых фондаў дзвюх моў.Даследаванне выканана па заданні Беларускага рэспубліканскага фонда фундаментальных даследаванняў, навуковы праект № 20231303.

The article is devoted to the identification of typologically significant proverb similarities (proverb analogues) when comparing the proverb funds of the Belarusian and Swedish languages, which are characterized by the absence of linguistic kinship, areal proximity and linguistic-cultural contacts. 950 Belarusian proverbs and 880 Swedish proverbs have been the material for the study. As a result of a synchronous comparative analysis of Belarusian and Swedish proverbs based on the method of their structural-semantic modeling, it was established that there is a significant number of proverbs in the Swedish language (about 15 %), which are full or partial analogues of Belarusian proverbs. All similar proverbs in the Belarusian and Swedish languages are differentiated by the nature of interlinguistic commonality into two typologically significant groups of units: universal (not determined by linguistic unity, areal proximity or contact of languages) and international (determined by genetic proximity of languages or foreign language borrowings). The presence of such a number and variety of interlinguistic analogues of Belarusian and Swedish proverbs testifies to the typological closeness of the proverb funds of the two languages.The research was carried out of the task of the Belarusian Republican Fund for Fundamental Research (project No 20231303).