МАДЭРНІЗАЦЫЙНЫЯ ПРАЦЭСЫ Ў ДВАРАНСКАЙ ПРАМЫСЛОВАЙ ВЫТВОРЧАСЦІ НА ТЭРЫТОРЫІ БЕЛАРУСІ (1861–1914 ГГ.)

Abstract

У артыкуле мадэрнізацыйныя працэсы ў цэнзавай прамысловасці аналізуюцца праз прызму ўплыву на іх палітыкі расійскага ўрада ў заходніх губернях, наступстваў паўстання 1863–1864 гг. у дачыненні да памеcных дваран-католікаў, асаблівасцей рэалізацыі рэформы 1861 г. у краі. Паказана, што дваранская прамысловасць Беларусі мела даволі працяглую гісторыю да моманту скасавання прыгоннага права. Таму навуковае асвятленне яе развіцця на этапе капіталізму ўключае ў сябе раскрыццё праблемы пераходу дваранскай прамысловасці ад феадальных да буржуазных прынцыпаў дзейнасці, а таксама высвятленне яе ролі ў агульным працэсе станаўлення капіталістычнай прамысловасці ў парэформенны перыяд. Неабходнасць такога даследавання выклікана і тым, што ў савецкай гістарыяграфіі сфарміраваўся погляд на тое, што дваранская прамысловасць сваім існаваннем абмяжоўвала свабодную канкурэнцыю ў сувязі з манапольным валоданнем вышэйшым саслоўем сыравіннымі крыніцамі і таму ў цэлым аказвала адмоўны ўплыў на станаўленне і развіццё бессаслоўнай прамысловасці. Такі падыход з’явіўся вынікам абсалютызацыі партыйна-класавага падыходу ў агульнай канцэпцыі развіцця дваранска-памешчыцкай гаспадаркі як перажытку феадалізму на капіталістычнай стадыі. Мадэрнізацыя дваранскай прамысловай вытворчасці разглядаецца метадам пагаліновага аналізу, што дазволіла выявіць як яе сувязь з сыравіннымі крыніцамі, так і з запатрабаваннямі рынку. Устаноўлены розначасовасць і рознапрасторавасць пачатку прамысловага перавароту ў розных галінах дваранскай прамысловай вытворчасці. In the article the modernization processes in census industry are analyzed through the prism of influence of Russian government policy in the western provinces, consequences of 1863–1864 rebellion towards Catholic nobility, peculiarities of the 1861 reform in the region. It is shown that noble industry in Belarus had quite a long history before the abolition of serfdom. Therefore, the scientific coverage of its development at the stage of capitalism includes the disclosure of the problem of noble industry transition from feudal to bourgeois principles of activity, as well as clarification of its role in the general process of formation of capitalist industry in the post-reform period. The need for such research is also caused by the fact that the Soviet historiography formed the opinion that the noble industry restricted free competition due to the monopoly of the upper class ownership of the sources of raw materials, and therefore had a negative impact on the formation and development of the non-social estates industry. This approach was the result of absolutization of the party-class approach in the general concept of the development of noble and landlord economy as a vestige of feudalism at the stage of capitalism. The modernization of noble industrial production is considered by the method of branch-by-branch analysis, which revealed both its connection with the raw material base and demands of the market. The diversity of time and place of the beginning of the industrial revolution in various branches of noble industrial production is determined.