«ЛІТАРАТУРА ФАКТА» ЯК АДМЕТНАЯ З’ЯВА Ў БЕЛАРУСКАЙ І РУСКАЙ МАСТАЦКІХ ТРАДЫЦЫЯХ

Abstract

У артыкуле вызначаецца тэрмін «літаратура факта» ў сувязі з яго спецыфічнай актуалізацыяй у беларускай мастацкай традыцыі ХХ–ХХІ стст. Выяўляецца, што папулярнае найменне «літаратура факта» – гэта прыклад тэрміналагічнай аманіміі, за якой нівелюецца адрознасць у стаўленні да фактаграфіі рускіх і беларускіх пісьменнікаў, пачынаючы з 1920-х гг. Падкрэсіваецца, што ў рускай традыцыі гэты тэрмін замацаваны рухам Левага фронту мастацтваў (ЛЕФ) як авангардная з’ява, звязаная з утылітарным разуменнем мастацкага слова (фактаграфізм атаясамліваўся з актуальнай журналістыкай). Беларуская літаратура факта – гэта гіперонім да такога тэрміна-гіпоніма з галіны паэтыкі, як «эзопава мова». Сцвярджаецца, што беларуская літаратура факта – гэта выбітны феномен нацыянальнай культуры, з’ява, адрозная таксама і ад амерыканскага non-fiction.

The article defines the term “literature of fact” in connection with its specific actualization in Belarusian artistic tradition of the 20th-21st centuries. It is revealed that the popular name “literature of fact” is an example of terminological homonymy which conceals the difference in attitude to factography of the Russian and Belarusian writers, starting since 1920s. It is emphasized that in the Russian tradition this term is established by the movement of the Left Front of Arts (LFA) as an avant-garde phenomenon connected with utilitarian understanding of artistic word (factographism was identified with relevant journalism). The Belarusian literature of fact is a hyperonym to such hyponym term from the branch of poetics as “Aesopian language”. It is stated the Belarusian literature of fact is an outstanding phenomenon of national culture different also from American non-fiction.